Hamburgerin hikayesi

24 Nisan 2019

Günümüzde hamburgerin kökeniyle ilgili pek çok varsayım bulunduğunu biliyoruz. Varsayımların ortak noktası ise hamburgerin eğlence parkları, fuarlar, konferanslar, festivaller gibi herkesin ilgisini çeken olaylar sırasında doğduğu düşüncesi. Hamburgerin şampiyonları sokak satıcılarıydı… Şimdi gelin modern hamburgerin doğuşuna uzanan mutfak tarihinde en büyük yenilikçilerin yer aldığı tarih şeridini inceleyelim…

Cengiz Han

Cengiz Han
‘Tüm imparatorların imparatoru’ olarak bilinirdi ve ordusu Moğol atlılarından oluşuyordu.‘Altın Ordu’ o zaman bilinen dünyanın üçte ikisini ele geçirmişti. Moğollar, küçük fakat sağlam midillilere binen, hızlı hareket eden, süvari tabanlı bir orduya sahipti. Ordu uzun süre ve günlerce yol alırdı, ne durmak ne de yemek pişirmek için çok zamanları yoktu. Köyün tamamı, koyun sürüleri, keçiler ve atlarla birlikte büyük tekerlekli arabalarla orduyu takip ederdi. Buna ‘yurt’ adını vermişlerdi. Yemek ihtiyacı için at üstünde ve tek elle kolayca yenebilen bir şey mükemmel bir seçenekti. Moğollar seferdeyken eti atların eyeri altına yerleştirerek yumuşatıyorlardı.

Kubilay Han
Cengiz Han’ın torunu Kubilay Han Moskova’yı işgal etti ve Moğollar Ruslara klasik et yumuşatma yöntemini öğretti.

Tatar Bifteği
Ruslar, Moğollardan ‘Tatarlar’ diye bahsederdi. Rus mutfağında‘Tatar bifteği’ olarak isimlendirilmiş bir yemek olması, Rusların bu bifteği benimsediklerini ortaya koyuyor. Rus aşçılar bu bifteği geliştirmek adına yemeğe soğan ve yumurta da ekledi. Ardından ‘Rus Tatar bifteği’ Almanya’ya getirildi ve orada da ‘Tatar bifteği’ ismini aldı.

Hannah Glasse
18. yüzyılda Alman göçmenler İngiltere’ye gelmeye başladı. 1758 yılında ‘Hamburg Sosis’ başlıklı Hannah Glasse’ye ait İngiliz yemek kitabı ‘The Art of Cookery Made Plain and Easy’ çıktı. Tarif; doğranmış sığır eti, içyağı ve baharat içeriyordu. Yazar sosisin tost ekmeğiyle servis edilmesini öneriyordu. Hannah Glasse’nin yemek kitabı 1805’e dek Amerika Birleşik Devletleri’nde yayınlanmamasına rağmen kolonyal Amerika’da çok popüler oldu. Söz konusu Amerikan baskısı hafif revizyonlarla birlikte ‘Hamburg sosis’ tarifini de içeriyordu.

Charles Ranhofer
19. yüzyılın sonunda revaçta olan hamburg biftek, hamburger için öncü kabul edilir. Öncü hamburger New York limanında birçok restoranın menüsünde en popüler seçenek haline geldi. Et elle kıyılmış, hafif tuzlu ve yanında soğan ile ekmek arasında servis ediliyordu. Hamburg’un biftek anlamına geldiğine dair en eski belge Delmonico’s Restoran’ın 1873 yılına ait menüsüdür. Restoran, Amerikan şef Charles Ranhofer (1836-1899) tarafından geliştirilmiş‘hamburg bifteği’n tabağını, müşterilerine 11 cent’e sundu. Hamburg bifteğin bir benzeri ise ünlü ‘Salisbury biftek’tir. Çoğunlukla salça gibi kahverengi bir sosla servis edilir. Dr. James Salisbury (1823–1905) tarafından ortaya konulan Salisbury Biftek’ terimi 1897’den bu yana Amerika Birleşik Devletleri’nde varlığını sürdürmekte…

Hamburgerin Hikayesi 1

Fletcher Davis
Teksaslı tarihçi Frank X. Tolbert; hamburgerin doğuşunu Athens Teksas’tan, Fletcher Davis’e bağlamıştır. Davis’in 1880’lerin sonunda 115 Tyler Caddesi’nde açtığı kafesinde hamburger sattığına inanılıyor. Ardından 1904 Yaz Olimpiyatları gerçekleşti. 12 Ocak 1974 tarihinde Louis Lunch hakkında New York Times’ta bir makale yer aldı. McDonalds hamburger zincirinin mucidinin 1904 Yaz Olimpiyatları’ndan Fletcher Davis olduğu belgelendi. A Dairy Queen sözcüsü Bob Phillips benzer bir çağrıda bulunarak 1980’lerde çekilen bir filmde, Athens’te hamburgerin doğduğunu ifade etti.

Menches Brothers
Efsaneye göre Menches kardeşler Erie County Fuarı’nda (sonrasında Buffalo Fuarı olarak da adlandırıldı) satıcıydılar. Sandviç için sosisleri bitti ve sosis yerine sığır eti kullanmaya başladılar. Fuar, ismini konumundan alırken onlar fuara yeni bir isim vermeyi başardılar…

Charlie Nagreen
The Seymour Community Historical Society hamburgerin ortaya çıkışı hakkında tavrını şimdilerde ‘Hamburger Charlie’ olarak isimlendirilen Charlie Nagreen’den yana kullandı. Nagreen, o zaman 15 yaşındaydı. 1885 Seymour Fuarı’nda (şimdi Outagamie County Fuarı ismini aldı) müşterilerin yürürken de yiyebilmesi için sandviç satıyordu.

Oscar Bilby
İlk hamburgerin 1891 yılında Tulsa’da Oscar Bilby tarafından top şeklinde üretildiğine dair güçlü kanıtlar bulunuyor. 1995 Nisan ayında Dallas Morning News’deki raporda Oklahoma’nın leziz lokmasıyla Teksas’ın dışına çıktığı yazıldı.‘Route 66: The Mother Road’un yazarı Michael Wallis’in Tulsa’nın mutfak tarihinde yer bulduğuna dair sözleri gazete tarafından alıntılandı. Bu alıntı ülkenin en lezzetli hamburgeri araştırılırken yapıldı. 1933’te en iyi restoran oylamasında açık ara ile Tulsa’nın en iyi hamburgeri seçildi: Webers Root Beer Stand. Mr. Wallis’in araştırması sonucu Oscar Weber Bilby hamburger hizmeti veren ilk kişi olduğu açıklandı. Bilby, 4 Temmuz 1891 tarihinde eşinin ev yapımı çöreklerini kıymayla birlikte servis etti. Temmuz ayının dördüncü partisi, bugün hemen Tulsa’nın batısında bulunan, bahçesinde gerçekleşmişti. O zamana dek kıyma Athens, Teksas’da dağıtılırdı. Bir ‘patty melt’ olarak hâlâ servis edilen ikram, basit ekmek dilimleri üzerinde eriyik köftelerdi. Tulsa tabanlı yazara göre top köfte, hamburgerin doğuşunun yapı taşlarındandı. Bunun içindir ki, 1995 yılında Vali Frank Keating Athens, Teksas’ın bir başarısı olarak iki dilim ekmek arasındaki bu köfteleri göstermiştir. Nisan 1995’te vali, halka Tulsa’da üretilen ve tüketilen ilk gerçek hamburgerden bahsetti. Valinin bildirisi 13 Nisan 1995’te Tulsa “Hamburgerin gerçek doğum yeri” olarak kayıtlara geçti.

Louis Lassen
Louis Lassen bir tereyağı satıcısıydı ve Meadow St New Haven, Connecticut’ta yerel fabrika işçileri tarafından yapılmış bir öğle yemeği vagonu işletmekteydi. Efsaneye göre 1900 yılında bir gün yerel bir işadamı altüst olmuş halde New Haven öğle vagonundan içeri girdi ve bir öğle yemeği için yalvardı. Müessesenin sahibi Louis Lassen, apar topar iki dilim ekmek arasında bir ızgara koyarak, ona bir hamburger sandviç uzattı. 1907 yılında Lassen işini Temple ve George Caddeleri’ne taşıdı. 10 yıl kadar sonra kare şeklindeki küçük tuğla bina için yaptığı öğle vagonunu bıraktı. 1975 yılında Louis’ Lunch dördüncü kez bugünkü konumuna (263 Crown Caddesi New Heaven, Connecticut) taşındı. Dördüncü Lassen nesli bugün burayı hâlâ kendileri işletiyor. Kongre Kütüphanesi, New Heaven, Connecticut’taki Louis Lassen’ın küçük öğle vagonunu ABD’de ilk hamburger ve biftek sandviç satan yer olarak kabul eder.

Hamburgerin Hikayesi 2

Walter Anderson
Wichita, Kansas’tan Walter Anderson acemi bir aşçıyken, çöreklere uyum sağlaması için hamburger köftesini geliştirdi. Ardından çalıştığı işten ayrıldı. Bir araba satın almayı arzu ediyordu, bu nedenle hamburger satabileceği bir dükkân planı yaptı. 1921 yılında Anderson, Edgar Waldo ‘Billy’ Ingram’la beraber White Castle Hamburger’in kurucularından biri oldu. Burası en eski hamburger zinciridir. Buharda kızarttıkları hamburgerin taze kıymasını soğan üzerinde pişirdiler.

Carl Kaelin
Carl Kaelin, yeni restoranını Louisville Kentucky’de açtı. Carl, burgerin lezzetini arttırmak için ona bir dilim Amerikan peyniri ekliyordu. Bu ekstra peynir çok sevildi ve yeni oluşum ‘cheeseburger’ olarak isimlendirildi. Bir gün beyaz takım elbiseli bir centilmen tavuk pişirmek için yeni yöntemiyle çıkageldi. Kaelin tavuğu denedi, lezzetli olduğunu düşündü ve Albay Sander’ın Kentucky Fried Chicken şirketine katılan ilk kişi oldu. Harland Sanders Kafe ve Müzesi’nde Corbin, Kentucky’deki orijinal Albay Sanders Restoranı yeniden yaratıldı. Bu ögelerin pek çoğunda Kaelin’in de izine rastlanır.

Hamburgerin Hikayesi 3

Dick ve Mac McDonald
San Bernardino, Kaliforniya’da Dick ve Mac McDonald tarafından McDonald’s restoran açıldı. 1948 yılında ortaya koydukları ‘Speedee Servis Sistemi’ ile modern fast-food restoranının esaslarını onlar belirledi. McDonald kardeşler 1953 yılında satış firması işine başladı. 1961’e gelindiğinde (milkshake makineleri tedarikçisi) Ray Kroc McDonald kardeşleri ikna ederek lisans almayı başardı.

YORUM

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.