ANA SAYFA   >   RÖPORTAJ   >   Ev dışı tüketimin yıldızı parlıyor

Ev dışı tüketimin yıldızı parlıyor

28 Ocak 2019

ABD’de 621 milyar euro, Avrupa’da 546 euro olan EDT (ev dışı tüketim) pazarı, Türkiye’de toplam 50 milyar lira olarak ölçülüyor. Bu rakam ABD pazarının 37, Avrupa pazarının ise 29’da biri büyüklüğe denk geliyor. Türkiye’de ev dışı tüketim harcamaları 2015 yılının ikinci çeyreğinde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7 oranında artış gösterdi. Gıdadaki büyüme ise yüzde 9 oranında.

Röportaj: Birgül Kopuz

Türkiye’de ev dışında yemek yeme alışkanlığı 1980’lı yıllardan itibaren başladı. Aynı yıllarda catering şirketlerinin ve 1990’lı yıllarda da beş yıldızlı otellerin açılması ile pazar gelişmeye devam etti. Başta otel ve restoranlar olmak üzere her türlü iş yerinin temizlik, gıda ve sarf malzemeleri tedariğinin sağlandığı bu yeni pazar, ev dışı tüketim sektörünü oluşturdu. Peki bugünkü durum ne, sektör nereye gidiyor? Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER) Başkanı Melih Şahinöz, hızla büyümeye devam eden sektör ile ilgili önemli bilgiler verdi…

evdışı2

Ev dışı tüketim denilince ne anlıyoruz, hangi başlıklar altında toplayabiliriz?
Ev dışı tüketim; evin dışında her tür tüketimin gerçekleştiği otel, restoran, kafe, fastfood, pastane, hastane, okul, ofis, sanayi kuruluşları, askeri birlikler ve kamu kuruluşları ile buralara hizmet sunan catering firmaları ve yemek fabri – kalarının gıda, içecek, temizlik ve sarf malzemelerine kadar her türlü ihtiyacını karşılayan ürünleri ve hizmetleri kapsar.

Türkiye’de ev dışı tüketim sektörünün bugünkü durumundan kısaca bahseder misiniz?
ETÜDER ve IPSOS ortaklığında 2014 yılının başında kurulan Foodservice Monitor/Ev Dışı Tüketim Paneli araştırmasına göre ev dışı tüketim sektörü, 2015’in ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre 7 büyük ilde yüzde 7 oranında bü- yüme gerçekleştirdi. 2015, Türkiye için öncesi ve sonrasındaki etkileriyle genel seçim yılı oldu. 7 Haziran’da gerçekleşen genel seçimin ardından yeni bir seçim dönemi daha bizleri bekliyor. Bu süreç içinde seçim ve seçim sonrası hükümet için koalisyon senaryoları ekonominin gidişatını da önemli ölçü- de etkiledi. Dolar ve avronun tarihi zirveye yükselişi; gayrisafi milli hasılayı etkilediği gibi kişi başı harcamaları da etkiledi. Bunun yanı sıra Ortadoğu ülkelerinin yaşadığı sıkıntıların ülkemize de yansımaları oldu. Sınır kapılarının açılmasıyla beraber ülke genelinde başta sınır bölgesi ve İstanbul olmak üzere birçok ilde Suriyeli sığınmacı sayısı arttı. Suriyelilerin ekonomik alandaki etkilerine genel olarak bakıldığında, risk ve fırsatların iç içe geçtiği bir tablo söz konusu. Suriyelilerin genelde Türkiye ekonomisine özelde ise yerel ekonomiye belli açılardan katkı sunduğu söylenebilir. (Kaynak; TESEV, Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Etkileri Raporu).

Tüm bunlara rağmen, ETÜDER ve IPSOS ortaklığında 2014 yı- lının başında kurulan Foodservice Monitor/Ev Dışı Tüketim Paneli araştırmasına göre ev dışı tüketim sektörü de 2015’in ikinci rizm sektöründeki durağan tablo nedeniyle; otel harcamaları- nın yılın üçüncü çeyreğinde azalması ve hızlı tüketim ürünleri alımlarının otel kanalında düşmesi bekleniyor. Taze ve donuk kırmızı et ürünlerinde ortalama fiyatlar geçen yılın ilk yarısına göre 2015 yılının ilk yarısında yüzde 27 oranında artış gösterdi. Bu durum ev dışı tüketim kanallarını kırmızı etten beyaz ete doğru yöneltmeye başladı. Bu yönelim, et fiyatlarındaki artışın tüketicinin tüketim alışkanlığını nasıl etkilediğinin bir göstergesi. Buradaki değişim, tüketicinin fast food kültürünü de etkilemiş durumda. Miktarsal olarak et alımlarında artışın en yüksek görüldüğü kanallar oteller ve büfe/kiosk kanalları oldu. Restaurant ve fast food kanalında menülerde kırmızı ete alternatif ürünlere yönelindiği görüldü. Dernek olarak kuruluş amacınızdan ve faaliyetlerinizden de biraz bahseder misiniz? ETÜDER, ev dışı tüketime gerekli olan hizmet ve ürün standardını getirerek toplumsal faydayı yükseltmek vizyonu ve ev dışı tüketim sektörünün kurumsallaşmasına öncülük etmek ve sektörel veri üretimini sağlayarak bilgi birikimini arttırmak misyonu ile 2005 yılında kuruldu. Üyelerimiz arasında sektörün öncüsü olan hem yerel hem de uluslararası şirketler mevcut. Ev dışı tüketim sektörü olarak diğer dünya ülkeleri ile kıyaslandığında ne durumdayız? Dünyada 2.5 trilyon ABD doları. ABD pazarı toplam 621 milyar euro, Latin Amerika 261 milyar euro, Batı Avrupa EDT pazarı toplam 491 milyar euro, Doğu Avrupa 55 milyar euro, Ortado- ğu- Afrika 69 milyar euro, Asya Pasifik 1 trilyon euro olarak gerçekleşirken; ülkemizde 50 milyar TL olarak gerçekleşiyor. Türkiye EDT pazarı Amerika’nın 37, Avrupa pazarının 29’da biri. EDT sektörünün toplam tüketim harcamaları içindeki payı yüzde 15-20’ler seviyesinde olduğu hesaplanıyor. Bu çeyreğinde, 7 büyük ilde (İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, Antalya ve Muğla) geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7 oranında büyüme gerçekleştirdi. Panelin belirlemelerine göre;

• İller bazında bakıldığında, ev dışı tüketim sektörü İstanbul ve Ankara illerinde düşüş gösterirken, yazlık bölgeler olan Muğla, Antalya ve İzmir’de geçen yıla göre arttı.
• Kategorilerdeki büyüme özellikle alkolsüz içecekler ve temizlik ve kağıt ürünlerinde görüldü.
• Temizlik ve kağıt ürünleri büyümesi, diğer kategorilerin ortalamasının 7 puan üzerinde gerçekleşti.
• Alkolsüz içecekler ise geçen yılın ikinci çeyreğine göre ev dışı tüketim noktalarında yüzde 10 oranında artış gösterdi.
• Soğuk içecekler, sıcak içeceklere oranla daha fazla büyüdü.
• Gıda kategorisi yine geçen yıla kıyasla bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 9 oranında büyüme gerçekleştirdi.
• Gıdada en fazla büyüme gösteren kategoriler hazır gıdalar ve dondurulmuş ürünler oldu.

evdışı3

Ev dışı tüketim ürünlerine bakıldığında ise; gıda, içecekler ve temizlik ve kağıt ürünlerinin ev dışı tüketimde en fazla büyüme gösterdiği kanallar oteller ve eğlence kanalı oldu. Ancak turizm sektöründeki durağan tablo nedeniyle; otel harcamalarının yılın üçüncü çeyreğinde azalması ve hızlı tüketim ürünleri alımlarının otel kanalında düşmesi bekleniyor. Taze ve donuk kırmızı et ürünlerinde ortalama fiyatlar geçen yılın ilk yarısına göre 2015 yılının ilk yarısında yüzde 27 oranında artış gösterdi. Bu durum ev dışı tüketim kanallarını kırmızı etten beyaz ete doğru yöneltmeye başladı. Bu yönelim, et fiyatlarındaki artışın tüketicinin tüketim alışkanlığını nasıl etkilediğinin bir göstergesi. Buradaki değişim, tüketicinin fast food kültürünü de etkilemiş durumda. Miktarsal olarak et alımlarında artışın en yüksek görüldüğü kanallar oteller ve büfe/kiosk kanalları oldu. Restaurant ve fast food kanalında menülerde kırmızı ete alternatif ürünlere yönelindiği görüldü.

Dernek olarak kuruluş amacınızdan ve faaliyetlerinizden de biraz bahseder misiniz?
ETÜDER, ev dışı tüketime gerekli olan hizmet ve ürün standardını getirerek toplumsal faydayı yükseltmek vizyonu ve ev dışı tüketim sektörünün kurumsallaşmasına öncülük etmek ve sektörel veri üretimini sağlayarak bilgi birikimini arttırmak misyonu ile 2005 yılında kuruldu. Üyelerimiz arasında sektörün öncüsü olan hem yerel hem de uluslararası şirketler mevcut.

Ev dışı tüketim sektörü olarak diğer dünya ülkeleri ile kıyaslandığında ne durumdayız?
Dünyada 2.5 trilyon ABD doları. ABD pazarı toplam 621 milyar euro, Latin Amerika 261 milyar euro, Batı Avrupa EDT pazarı toplam 491 milyar euro, Doğu Avrupa 55 milyar euro, Ortadoğu- Afrika 69 milyar euro, Asya Pasifik 1 trilyon euro olarak gerçekleşirken; ülkemizde 50 milyar TL olarak gerçekleşiyor. Türkiye EDT pazarı Amerika’nın 37, Avrupa pazarının 29’da biri. EDT sektörünün toplam tüketim harcamaları içindeki payı yüzde 15-20’ler seviyesinde olduğu hesaplanıyor. Bu payın ABD ve Avrupa ülkeleri seviyeleri olan yüzde 45 – 50’ler seviyelerine çıkmasıyla birlikte sektörün büyüklüğü 35– 40 milyar euro seviyelerine yükselmesi öngörülüyor.

Ev dışı tüketim harcamalarında en büyük payı kimler alıyor?
Söz konusu araştırmanın verilerine göre, EDT pazarında en bü- yük payı yüzde 61 ile gıda ürünleri alıyor, içecekler toplam yüzde 37, temizlik ürünleri ise yüzde 2 civarında pay alıyor. Gıda ürünleri içinde en büyük payı ise yüzde 53 ile taze ve donuk etler alıyor.

Sektörde özellikle hangi şehirler öne çıkıyor?
Yine aynı araştırmanın verilerine göre EDT pazarının illere dağılımı yandaki grafikte veriliyor. Bu verilere göre; İstanbul EDT’nin yüzde 45’ini oluştururken, otel ve yaz tüketiminin katkısı ile ikinci sırada yüzde 15 ile Antalya geliyor. Ankara ve İzmir’in aldığı pay ise yüzde 12.

Sektördeki kanalların performansından da biraz bahseder misiniz?
Fastfood ve restoranlar toplam pazarın yüzde 58’ini oluşturuyor. Bunlara otelleri de eklersek toplam harcamaların yüzde 72’si bu üç kanalda gerçekleşiyor.

Sektörün en büyük/başlıca sorunları neler? Çözüm için kısa ve uzun vadede neler yapılması gerekiyor?
Her sektörün olduğu gibi EDT sektörünün de en büyük problemi kayıt dışı. Ancak kayıt dışının EDT sektöründeki etkisi diğer sektörlerden çok daha tehlikeli, çünkü biz EDT tedarik zinciri olarak tarladan çatala kadar tüketicinin direkt sağlığı ile ilgili bir iş yapıyoruz. Eğer zincirin herhangi bir yerinde bir hata yapılıyorsa bu direkt olarak tüketici sağlığını etkiliyor. Bir restorana gittiğimizde yemeğin içinde bulunan gıda maddelerinin hangi koşullarda oraya kadar geldiğini ve tabağımızda yediğimiz yemeklerin sağlıklı mı zararlı mı olduğunu bilemeyiz. Dolayısıyla sistemdeki hareketler kayıt dışı olduğunda sağlık ve hijyen açısından ciddi riskler doğabiliyor.

Ev dışı tüketim sektörünün geleceği hakkında neler düşünüyorsunuz?
Bütün dünyada herhangi bir sektör gelişirken konsolidasyonu da beraberinde getiriyor. Genel olarak, stokunu düzgün yönetemeyen, işletme sermayesini kontrol edemeyen, tedarikçilerinde itibar sağlayamayan, müşterilerdeki tahsilat risklerini doğru değerlendiremeyen şirketlerin konsolide olmaları kaçınılmaz olacak. Unutulmamalı ki EDT sektöründe ancak gü- nün şartlarına ayak uydurabilenler varlığını sürdürebilecek.

EDT tüketim kanallarında özellikle restoran ve kafe kanallarında ciddi fırsatlar olduğunu düşünüyoruz. İşini nitelikli yapan birçok oyuncu sektörde yerini ve payını alabilir. Sektörün büyümesiyle önemi gittikçe artan sektörel eğitim danışmalığı ve teknik destek alanlarında ihtiyaçlar oluşacaktır. Bu alanlarda da girişim fırsatları olduğunu düşünüyorum.

YORUM

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.